Nhiều năm qua, trên dòng sông Nậm
Rốm đoạn chảy qua giữa lòng thành phố Điện Biên Phủ (tỉnh Điện Biên) xuất hiện
một con đập dâng nước, cùng hệ thống kè bờ sông và khu công viên ven sông.
Tuy nhiên, con đập này chỉ thực
hiện được một lần thử dâng nước lên tạo cảnh quan vùng lòng hồ trong lễ kỷ niệm
60 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ vào tháng 5/2014. Từ đó đến nay, công trình trị
giá trên 120 tỷ đồng này dường như đã bị bỏ quên, gây nhiều bức xúc cho người
dân địa phương và du khách.
Công trình trăm tỷ khó hiểu
Tại kỳ họp Hội đồng Nhân dân tỉnh
Điện Biên, đại biểu Nhữ Văn Quảng đã chất vấn cơ quan quản lý Nhà nước với nội
dung: “Công trình ngăn nước, tạo âu thuyền sông Nậm Rốm, công viên ven sông Nậm
Rốm là điểm nhấn tạo cảnh quan du lịch của thành phố đã đầu tư từ lâu, nhưng đến
nay vẫn chưa đưa vào sử dụng.”
Tìm hiểu nội dung này, nhóm phóng
viên đã phát hiện ra những điều bất ngờ về tình trạng buông lỏng quản lý ở một
công trình trọng điểm của cơ quan quản lý Nhà nước và chính quyền địa phương.
 |
| Đập ngăn nước Nậm Rốm |
Theo Quyết định số 133 ngày
10/2/2003 của Ủy ban Nhân dân tỉnh Lai Châu (nay là Điện Biên và Lai Châu) thì
mục tiêu của công trình này nhằm tạo hồ chứa trên đoạn sông từ cầu Thanh Bình đến
cầu Mường Thanh, cùng các hạng mục khác tạo thành công viên ven sông Nậm Rốm.
Thời gian thực hiện theo Tờ trình số 271 của Ban quản lý dự án chuyên ngành xây
dựng tỉnh là khởi công vào quý 1/2003, hoàn thành vào tháng 4/2004 để dâng nước
tạo cảnh quan lòng hồ, chào mừng Kỷ niệm 50 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ.
Tuy nhiên, sau hơn 11 năm kể từ
khi khởi công, công trình vẫn chưa hoàn thành, đưa vào sử dụng. Đây là công
trình đập dâng nước theo kiểu đập cửa van đồng bằng, giống như hàng chục công
trình thủy lợi bình thường khác ở vùng đồng bằng.
Tuy nhiên, chính quyền tỉnh Điện
Biên đã phải nhiều lần ra quyết định bổ sung tổng mức đầu tư cũng như gia hạn
thời gian thi công, trong đó lần gia hạn cuối cùng là đến hết tháng 12/2012,
nhưng đến nay vẫn chưa có kết quả.
Khi xây dựng phương án thiết kế
công trình, Ban quản lý dự án đã trình lên ba phương án để cấp có thẩm quyền
phê duyệt gồm phương án Đập tràn thực dụng bằng bêtông cốt thép; phương án Đập
cửa van đồng bằng kết cấu thép và phương án Đập cao su.
Ban quản lý dự án cũng đã kiến
nghị lựa chọn kết cấu đập theo phương án 1. Theo đánh giá của giới chuyên môn
thì đây là phương án phù hợp nhất cho mục đích của công trình, thiết kế đơn giản,
vận hành không phức tạp vì mỗi năm chỉ cần vận hành cửa xả 1-2 lần và mở suốt
trong thời gian mưa lũ.
Với cách thoát nước kiểu đập
tràn, khi nước dâng tới cao độ thiết kế sẽ tràn tự nhiên qua mặt tràn để ổn định
mức nước, không tốn kém nhiều về thiết bị, cũng như nhân lực vận hành. Và đây
cũng là kiểu đập thông thường của các hồ thủy điện nhỏ đã được xây dựng tại các
tỉnh miền núi từ hàng chục năm nay.
Tuy nhiên, không hiểu sao, cơ
quan có thẩm quyền lại lựa chọn phương án 2 là kiểu đập cửa van đồng bằng, vốn
phù hợp với loại công trình thủy lợi để điều tiết nước sản xuất. Với phương án
này, con đập đã phải xây dựng tới bảy cửa đập lớn bằng thép với kết cấu vô cùng
phức tạp. Kèm theo đó là bảy hệ thống nâng những cánh cửa van này gồm hệ thống
truyền lực, môtơ điện, dòng dọc, buly... một hệ thống điện với một trạm biến áp
riêng và máy phát điện dự phòng loại lớn.
Việc vận hành đã trở nên phức tạp
hơn vì dòng nước thoát dưới cánh cửa đập, để duy trì mức nước ổn định cần có
quy trình vận hành phức tạp; phải bố trí nhân công thường trực để điều chỉnh
các cửa van đóng mở thường xuyên, phải tính toán để điều tiết nước theo lưu lượng
nước vào và ra cho phù hợp... thay vì tràn qua tự nhiên như phương án 1.
Theo Quyết định số 133 ngày
10/2/2003 của Ủy ban Nhân dân tỉnh phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi cho
công trình này, tổng mức đầu tư được phê duyệt là 50 tỷ đồng.
Quyết định 1298 ngày 21/8/2003 tiếp
theo điều chỉnh bổ sung lên tổng mức 58,5 tỷ đồng được coi là tổng mức kinh phí
chính thức để đưa vào thi công công trình.
Tuy nhiên, do thời gian thi công
chậm trễ và kéo dài gấp nhiều lần thời gian dự kiến, tỉnh đã phải nhiều lần ra
Quyết định bổ sung, điều chỉnh tổng mức kinh phí do sự thay đổi về đơn giá
nguyên vật liệu, thiết bị, đơn giá nhân công.
Gần 10 năm sau đó, Ủy ban Nhân
dân tỉnh lại ra Quyết định số 671 ngày 31/7/2012 điều chỉnh tổng mức đầu tư
công trình lên tới 123 tỷ đồng, gấp hơn 2 lần mức phê duyệt ban đầu; chi phí
thiết bị tăng từ 2,9 tỷ lên 21,5 tỷ đồng.
Với cách lựa chọn phương án không
phù hợp, mức đầu tư của công trình này ngay từ ban đầu đã tốn kém hơn nhiều so
với giá trị sử dụng của nó. Đó là bởi với phương án 1, kết cấu bêtông cốt thép
đơn giản với hai cửa xả đã được chuyển sang phương án 2 với hệ thống bảy cửa đập,
kết cấu khung đập phức tạp hơn, chi phí thiết bị tăng lên rất nhiều với các cửa
thép, hệ thống truyền lực, hệ thống điện riêng rẽ và phải bố trí nhiều nhân lực
vận hành con đập này khi đã hoàn thành đưa vào sử dụng.
Theo hồ sơ công trình đã hoàn
thành và thanh toán, con đập này được bố trí một hệ thống điện riêng để cấp điện
cho các thiết bị vận hành các cửa đập. Trong đó có các hạng mục như tuyến đường
dây trung thế, tuyến cáp bọc, cáp ngầm chống thấm, trạm biến áp 320KVA cùng các
thiết bị kèm theo, máy phát điện dự phòng 50KVA.
Tuy nhiên, hệ thống này có được lắp
đặt trên thực tế không mà đã được nghiệm thu thanh toán. Để tìm hiểu vấn đề
này, nhóm phóng viên đã đề nghị Ban quản lý dự án đưa đến Trạm biến áp đã được
thi công, chỉ để cấp điện riêng cho công trình này, như lời ông Phạm Hải Nam -
Giám đốc Ban quản lý dự án đã thông báo.
Điều bất ngờ nhất là anh cán bộ
trong Ban quản lý dự án dẫn nhóm phóng viên tới Trạm biến áp Nhà văn hóa, ngay
giữa khu dân cư đông đúc của phường Mường Thanh và giới thiệu đây là hạng mục của
công trình đã thi công.
Tuy nhiên, tại Điện lực thành phố
Điện Biên Phủ, ông Vũ Đức Phong, Phó Giám đốc của đơn vị này khẳng định, đây là
trạm biến áp của ngành Điện lực lắp đặt để phục vụ cho nhu cầu dân sinh trên địa
bàn, chứ không liên quan đến dự án độc lập của 1 đơn vị nào cả. Vậy câu hỏi đặt
ra đây là trạm biến áp xây dựng từ nguồn kinh phí nào? Liệu có phải đã có một
trạm như vậy chỉ được xây dựng trên giấy, nhưng lại được thanh toán bằng tiền
thật từ nguồn ngân sách Nhà nước? Và còn có những hạng mục nào khác đang trong
tình trạng như vậy?
Bao giờ dự án “xuyên nhiệm kỳ” đi
vào hoạt động?
Trở lại với câu hỏi của đại biểu
Nhữ Văn Quảng, ông Nguyễn Thành Phong, Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Điện Biên đã
trả lời tại kỳ họp: Dự án này triển khai đã từ rất lâu, năm 2003 bắt đầu thực
hiện. Hiện nay dự án cơ bản đã hoàn thành các gói thầu, đang triển khai công
tác kiểm toán và quyết toán.
Tuy nhiên có nhiều vướng mắc
trong quá trình nghiệm thu, thanh quyết toán. Bởi có doanh nghiệp tham gia nay
đã phá sản, có doanh nghiệp ở xuôi thì đã đi (chuyển đi nơi khác)... Tuy nhiên
hiện nay, dự án đã cơ bản thực hiện xong.
Vấn đề khác là theo quy định hiện
hành, thì công trình hồ đập phải xây dựng quy trình vận hành hồ chứa. Nhưng trước
đây dự án không có nội dung này, nên hiện nay phải thuê các đơn vị tư vấn xây dựng
quy trình này để cơ quan chức năng phê duyệt.
Một phát sinh nữa là vấn đề bồi
thường giải phóng mặt bằng ở dưới lòng hồ. Hiện nay đang phối hợp với thành phố
để tiến hành đo đạc, bồi thường giải phóng mặt bằng. Sở Xây dựng đã chỉ đạo Ban
quản lý dự án cố gắng từ nay đến hết năm 2015 sẽ hoàn thành công tác nghiệm
thu, thanh quyết toán bàn giao đưa công trình vào sử dụng.
Lời hứa của ông Giám đốc Sở Xây dựng
là như vậy, nhưng ông Giám đốc Ban quản lý dự án Phạm Hải Nam lại cho rằng để
hoàn thành nhiệm vụ này, đòi hỏi các ngành có liên quan cùng vào cuộc.
Ngành Nông nghiệp và Phát triển
nông thôn phải phối hợp để xây dựng quy trình vận hành hồ chứa; chính quyền
thành phố cần phối hợp công tác giải phóng mặt bằng dưới lòng hồ. Vậy công
trình “xuyên nhiệm kỳ,” từ thời tỉnh Lai Châu còn chưa chia tách cho đến nay có
đưa vào vận hành được hay không, trách nhiệm có thể lại được chuyển cho “các
bên có liên quan.”
Chỉ có những cư dân của thành phố
lịch sử này và các du khách tới đây là hàng ngày phải chịu cảnh tức mắt, khi
nhìn thấy công trình trên trăm tỷ, nghe nói đã hoàn thành từ cuối năm 2011, đến
nay vẫn nằm lặng lẽ trên sông; công viên ven sông với đủ các hạng mục như tượng
đài Anh hùng thiếu niên Vừ A Dính, hệ thống cầu trượt, ghế đá... để cho cỏ dại
mọc um tùm, phủ kín mà không được đưa vào sử dụng./.
(nguồn: http://www.vietnamplus.vn/cong-trinh-tram-ty-bi-bo-quen-giua-long-thanh-pho-dien-bien-phu/333619.vnp)
Viết và chia sẻ bình luận:
Like để cập nhật các bài viết qua facebook. Cảm ơn bạn đã ghé thăm, ủng hộ!