Con
người của những công trình nghiên cứu
Giáo
sư, Nhà giáo Ưu tú Nguyễn Sinh Huy sinh ngày 17/10/1932 tại xã Thạch Tân, huyện
Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh. Ông là con trai trưởng trong gia đình có 7 anh, chị em
đều tham gia hoạt động cách mạng. Năm 1950, sau khi học xong trung học phổ
thông, Nguyễn Sinh Huy gia nhập Đoàn Thanh niên Cứu quốc và chuyên trách công
tác Đoàn tại địa phương.
Năm
1953 khi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp bước vào giai đoạn quyết định,
ông gia nhập lực lượng thanh niên xung phong phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ.
Năm 1955, hòa bình lập lại, ông được lựa chọn sang Liên Xô (cũ) và được phân
công học tập tại Trường Đại học Khí tượng - Thủy văn Ôđetxa thuộc nước Cộng hòa
Ukraina. Khác với nhiều sinh viên cùng thời, khi đi học, ông đã là cán bộ trong
biên chế Nhà nước, là Bí thư chi đoàn của nhóm thanh niên học tại Ôđetxa. Sau 5
năm mải miết học tập, ông giành được tấm bằng kỹ sư xuất sắc. Tháng 7/1962 về đến
Hà Nội, ông được phân công giảng dạy tại Trường đại học Thủy lợi.
Trong
suốt 35 năm liên tục công tác tại Trường ĐH Thủy lợi, GS Nguyễn Sinh Huy đã
tham gia giảng dạy và hướng dẫn tốt nghiệp cho 31 khoá sinh viên các ngành thủy
văn, thủy công, thủy nông và thi công công trình. Nhiều thế hệ sinh viên được
GS Huy dạy bảo, dìu dắt nay đã trưởng thành, từng giữ những cương vị chủ chốt tại
Trường ĐH Thủy lợi, ở trong và ngoài ngành Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
Thành quả ấy đã ghi nhận công lao to lớn của ông đóng góp vào công tác đào tạo,
nghiên cứu khoa học, chuyên môn của Bộ môn Thủy văn công trình nói riêng và sự
nghiệp đào tạo chung của Trường ĐH Thủy lợi.
 |
| GS Nguyễn Sinh Huy cùng các đồng nghiệp trong chuyến khảo sát hồ sinh thái Vĩnh Lộc (TPHCM). |
Là
một giảng viên có trình độ cao, rất có uy tín trong đồng nghiệp, được sự tín
nhiệm của tổ chức, từ tháng 12/1984, ông được cử làm giám đốc kiêm Bí thư chi bộ
Trung tâm ĐH1 (nay là cơ sở 2 của trường) cho đến khi nghỉ công tác quản lý
tháng 11/1993. Giáo sư Huy đã được cử tham gia các chương trình nghiên cứu khoa
học và làm chủ nhiệm nhiều đề tài cấp Nhà nước; trong đó có 11 đề tài thuộc
vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), 3 đề tài ở vùng Tây Nguyên và Đông Nam Bộ,
và tham gia nhiều đề tài khác. Ông cũng được giao chủ trì 31 đề tài do cấp Bộ,
cấp Tỉnh và Thành phố quản lý. Có những công trình quan trọng về tính hiệu quả
và tính xã hội sâu sắc đối với quá trình phát triển kinh tế - xã hội của cả khu
vực đông dân cư hay có diện tích lớn như khu vực TPHCM, ĐBSCL.
Ông cũng đã chủ trì nhiều đề tài nghiên cứu
quan trọng như: Luận chứng và Thiết kế các công trình thủy điện Trị An, Thác
Mơ, Hàm Thuận - Đa Mi (1981 - 1993); Chủ trì lập kế hoạch vận hành lợi dụng tổng
hợp kho nước Dầu Tiếng (1984); Hệ thống công trình thoát lũ ra biển Tây (1996
-1997); Kiểm soát lũ vùng Đồng Tháp Mười (1998 - 1999); các dự án phục vụ phát
triển TPHCM như: Khu đô thị mới Thủ Thiêm, Lấn biển Cần Giờ, khu du lịch sinh
thái Vĩnh Lộc... Những vùng khác như Tây Nguyên, Đông Nam bộ, ven biển miền
Trung... đều có các công trình nghiên cứu của ông.
Về
nghỉ hưu, ông vẫn tiếp tục phối hợp với cơ sở 2 Trường ĐH Thủy lợi, Viện Địa lý
Tài nguyên TPHCM, Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam, Viện Quy hoạch Thủy lợi miền
Nam thực hiện nhiều đề tài nghiên cứu và nhiều dự án quy hoạch quan trọng, đóng
góp to lớn cho sự phát triển thủy lợi và kinh tế xã hội ở ĐBSCL, TPHCM, miền
Đông Nam Bộ, Tây Nguyên và các tỉnh duyên hải Miền Trung.
Dấu
ấn công trình thoát lũ ra biển Tây
Ý
tưởng thoát lũ ra biển Tây của cố GS Nguyễn Sinh Huy là một tư duy khoa học đầy
sáng tạo, bằng cách: xây dựng thêm một số công trình mới, cải tạo các công
trình đã có, kể cả kênh Vĩnh Tế, nhằm chuyển một phần nước của sông Hậu thoát về
biển Tây, vừa giảm áp lực nước cho vùng tứ giác Long Xuyên, vừa đồng thời sử dụng
nước ngọt trong mùa lũ để cải tạo đất phèn vùng Tứ giác Hà Tiên.
Theo
số liệu của năm 1997, trong vùng có diện tích 489.935 hecta, nhưng có đến
253.186 hecta là đất bị nhiễm phèn, và 12.100 ha bị nhiễm mặn. Sau mùa lũ 1996,
trước những khó khăn lớn của ĐBSCL do bị ngập lụt, ý tưởng kiểm soát lũ tràn
qua biên giới được ông đưa ra nhưng không phải được sự đồng tình ngay từ ban đầu.
Khi
đó ông đã nghỉ hưu và về làm việc tại Phân viện Địa Lý thuộc Trung tâm Khoa học
tự nhiên và công nghệ Quốc gia (TTKHTN & CNQG, nay là Viện khoa học và công
nghệ Việt Nam). May mà ý tưởng của ông được Giáo sư Viện sỹ Nguyễn Văn Hiệu khi
đó đang là Giám đốc TTKHTN & CNQG biết đến và Viện sỹ đã mời ông trình bày
với Thủ tướng Võ Văn Kiệt. Thủ tướng vốn là người đang có nhiều trăn trở về
phát triển kinh tế - xã hội của ĐBSCL và bằng sự nhạy cảm chính trị của mình,
chỉ sau một buổi làm việc, tuy chưa kiểm tra các kết quả tính toán, nhưng ông
đã hoàn toàn tin vào ý tưởng của GS Huy và quyết định cho phép đề án được tiếp
tục nghiên cứu chi tiết để triển khai thực hiện.
 |
| GS Nguyễn Sinh Huy báo cáo đề tài kiểm soát lũ Đồng Tháp Mười năm 1997. (Ảnh gia đình cung cấp) |
Đề
án đã được đánh giá cao, được tặng giải thưởng của TTKHTN & CNQG và do tính
cấp bách của yêu cầu thực tế, công trình đã được Chính phủ đồng ý cho cơ quan
chức năng nghiên cứu chi tiết và thực hiện vào năm 1997. Năm 2000, một trận lũ
lịch sử đã xảy ra, công trình Thoát lũ ra biển Tây đã đứng vững trước một thách
thức lớn và phát huy hiệu quả. Vào năm này kênh Vĩnh Tế và hệ thống thoát lũ đã
vận chuyển được 13 tỷ m3. Nước phù sa sông Hậu chảy sâu vào nội đồng vùng Tứ
giác Long Xuyên từ 30 đến 40 km, đã có 8 tỷ m3 được sử dụng để thau chua, rửa
phèn so với 2,5 tỷ m3 trước đây.
Ngay
trong 5 năm đầu tiên đã khai hoang được 50.000 ha đất nông nghiệp, tạo nguồn nước
ngọt cho 200.000 ha đất tự nhiên, 150.000 ha đất phèn được cải tạo, hơn 200.000
người dân thoát khỏi cảnh thiếu nước sinh hoạt hàng ngày, môi trường đã tốt
hơn, cá Linh là biểu hiện của môi trường trong lành đã về đến Kiên Giang, chim
đàn trở về nhiều hơn trước; riêng tỉnh Kiên Giang, năm 2002 đã thu hoạch được
2,5 triệu tấn lương thực so với 1,6 triệu tấn những năm chưa có công trình.
Đến
nay, sau 10 năm vận hành, hệ thống thoát lũ biển Tây ngày càng phát huy hiệu quả
toàn diện, các mục tiêu tổng hợp của công trình như ngăn lũ, thoát lũ, cải tạo
môi trường, tạo nguồn, giữ nước và phối hợp thuỷ lợi - giao thông - dân cư được
thực hiện đồng bộ.
GS
Nguyễn Sinh Huy đã đi vào cõi vĩnh hằng ngày 22/9/2012. Những ngày cuối đời,
ông vẫn luôn trăn trở tiếp tục đóng góp tâm huyết, trí tuệ và kinh nghiệm của
mình nhằm tìm ra những giải pháp tổng hợp, hiệu quả để phát triển bền vững kinh
tế - xã hội vùng ĐBSCL trong điều kiện biến đổi khí hậu - nước biển dâng. Ông đặc
biệt quan tâm đến việc xem xét đánh giá toàn diện hệ thống công trình thoát lũ
Tứ giác Long xuyên để kiph thời phát hiện, sửa chữa những sai sót. Đặc biệt là
hoàn thiện công trình trong tình hình mới với những yêu cầu cao hơn về phát triển
kinh tế - xã hội và sự tác động của biến đổi khí hậu - nước biển dâng. Tiếc
thay, những dự định của ông đành phải để lại cho các thế hệ kế tiếp.
Nguyễn
Hùng
Viết và chia sẻ bình luận:
Like để cập nhật các bài viết qua facebook. Cảm ơn bạn đã ghé thăm, ủng hộ!